Polityka zagraniczna Baracka Obamy po 6 latach prezydentury
W polityce zagranicznej Obamy była zarówno kontynuacja polityki jego poprzedników jak i próby zmiany tej polityki. Będzie ona głównym tematem najbliższego seminarium naukowego, które odbędzie się 14.04. 2015 r o godzinie 10:00 w sali 21.
Program seminarium przewiduje 2 referaty:
1. Prof. UW Bohdan Szklarski – Barack Obama jako element amerykańskiej soft power
Jest wiele tekstów analizujących kondycje amerykańskiej soft power za prezydentury Obamy. Ja proponuje trochę inne ujęcie – spojrzyjmy na prezydenta Obamę jako ELEMENT tej soft Power. Takie podejście będzie w zgodzie z personalistycznym rozumieniem władzy jak również świetnie mieści się w konstruktywistycznych rozważaniach nad stosunkami międzynarodowymi. Ponadto, analiza percepcji i ocen Obamy przez różnych aktorów na arenie międzynarodowej umożliwi nam rozmowę na temat anty-amerykanizmu ad 2015. Obama ubiegający się o prezydenturę jako „anty-Bush” wzbudzał niepohamowany wręcz entuzjazm w świecie, także tam gdzie Ameryka zwykle jest postrzegana dość sceptycznie. Oczekiwania te, których przesadzie nie był sam w pełni winien, znalazły odzwierciedlenie na przykład w Nagrodzie Nobla. Dla samego Obamy, w ósmym roku urzędowania stworzyły wielce niekomfortową sytuację konieczności mierzenia się w zbiorowej pamięci współobywateli i społeczności międzynarodowej nie tylko ze swym poprzednikiem ale też i ze sobą samym, a raczej z nierealistycznym wyobrażeniem swojej osoby z roku 2008-9. Spróbuję spojrzeć na Obamę jako na fenomen kulturowy, swoisty symbol i mit Ameryki czyli element składowy amerykańskiej soft power.
2. Prof. Longin Pastusiak – Sześć lat polityki zagranicznej Baracka Obamy
Polityka zagraniczna prezydenta Baracka Obamy była uwarunkowana zarówno czynnikami wewnętrznymi (kryzys gospodarczy i proces stopniowego wychodzenia z tego kryzysu) jak i licznymi czynnikami zewnętrznymi Wśród tych ostatnich był proces relatywnego słabnięcia pozycji Stanów Zjednoczonych w międzynarodowym układzie sił. To znaczy USA są dziś bogatsze i silniejsze niż kiedykolwiek wcześniej, a równocześnie ich pozycja w międzynarodowym układzie jest dziś słabsza aniżeli np. w pierwszym ćwierćwieczu po drugiej wojnie światowej.
Trudna sytuacja gospodarcza w Stanach Zjednoczonych i bezpieczna sytuacja kraju na arenie międzynarodowej powodowały, że w enuncjacjach publicznych Obamy w jego orędziach i wystąpieniach polityka zagraniczna zeszła na dalszy plan.
W polityce zagranicznej Obamy była zarówno kontynuacja polityki jego poprzedników jak i próby zmiany tej polityki. Sztandarowym hasłem wyborczym Obamy w 2008 r. była „zmiana” („change”), „zmiana, w którą wierzymy”.
Barack Obama lubi uchodzić za idealistę, za wizjonera. Ale trzeba przyznać, że w polityce zagranicznej był stosunkowo ostrożny, wyważony i pragmatyczny. Dbał o bezpieczeństwo kraju i bronił interesów amerykańskich.
Obama podkreślał znaczenie utrzymania przez Stany Zjednoczone globalnego przywództwa i nie wyrzekał się użycia sił zbrojnych jeżeli zaistnieje taka konieczność. Uważał siebie za „realistę demokratycznej polityki zagranicznej”. Od początku swojej prezydentury był świadom o ograniczonych możliwościach spełniania roli „globalnego policjanta”.
Do największych osiągnięć Obamy w polityce zagranicznej należy poprawa wizerunku Stanów Zjednoczonych w świecie po niezbyt udanej prezydenturze George’a W. Busha. Obama zakończył dwie niepopularne w USA i w świecie wojny: w Iraku i w Afganistanie. Zanotował również sukcesy w walce z terroryzmem, chociaż wojny z terroryzmem proklamowanej przez Busha nie wygrał. Otoczył się kompetentnymi współpracownikami realizującymi jego politykę zagraniczną. Obama częściej niż jego poprzednik konsultował się z sojusznikami, unikając jednostronnych działań. Przyczynił się do podniesienia roli grupy G20 i G8. W retoryce odpowiadał się za reformą ONZ. Był otwarty na poglądy innych państw. Zawarł z Rosją układ START o redukcji potencjałów nuklearnych obu krajów, chociaż stosunki USA z Rosją są obecnie napięte z powodu sytuacji na Ukrainie.
Administracja Obamy starała się realizować cele polityki amerykańskiej, łącząc „intelektualną siłę” („smart power”), a więc dyplomację i negocjacje z siłą militarną.
Obama nie spełnił jednak wszystkich nadziei jakie łączono w polityce zagranicznej z jego prezydenturą. Obamie nie udało się urzeczywistnić wiele z jego wizjonerskich celów. Może czuć się rozczarowany jego wysiłkami w poprawie stosunków USA ze światem islamu. Nie udało mu się osiągnąć postępu w procesie pokojowym na Bliskim Wschodzie. Przemiany w świecie arabskim poszły również nie w tym kierunku, którego oczekiwał Obama. Po wycofaniu wojsk amerykańskich z Iraku i z Afganistanu sytuacja w tych krajach jest daleka od stabilnej. Nie udało się Obamie również zlikwidować więzienia w Guantanamo na Kubie. Nie wymógł na Korei Północnej rezygnacji z rozwoju programu nuklearnego. Trwa nadal impas w osiągnięciu międzynarodowego porozumienia odnośnie zmian klimatycznych. Nie widać również pełnego consensusu w polityce zagranicznej między demokratami i republikanami.
Prof. UW dr hab. Bohdan Szklarski jest absolwentem Uniwersytetu Warszawskiego (Anglistyka) oraz Northeastern University w Bostonie i University of Kentucky w Lexington (Politologia). Wykładał przez ponad 10 lat w Stanach Zjednoczonych. Od 1992 roku pracuje w Ośrodku Studiów Amerykańskich na Uniwersytecie Warszawskim, którego od 2012 roku jest Dyrektorem. W latach 1997-2010 był założycielem i zastępcą kierownika katedry politologii w Collegium Civitas. Od 2007 roku kieruje Centrum Studiów nad Przywództwem. Spod jego pióra wyszło ponad 30 prac naukowych. Prof. Szklarski regularnie występuje w mediach komentując amerykańskie i polskie wydarzenia. Najważniejsze zainteresowania badawcze prof. Szklarskiego to amerykańska prezydentura, przywództwo polityczne, antropologia polityki i komunikacja polityczna.
Prof. dr hab. Longin Pastusiak politolog, amerykanista. Ukończył studia na Wydziale Dziennikarskim Uniwersytetu Warszawskiego oraz na Wydziale Spraw Międzynarodowych University of Virginia w Stanach Zjednoczonych. W latach 1963-1993 pracował w Polskim Instytucie Spraw Międzynarodowych. Od 1978 r. profesor nadzwyczajny, a od 1986 r. profesor zwyczajny. W latach 1994-2005 Profesor Uniwersytetu Gdańskiego. W latach 1985 -1988 Prezes Polskiego Towarzystwa Nauk Politycznych. Poseł Ziemi Gdańskiej w Sejmie I, II, III kadencji (1991-2001). Wiceprzewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych Sejmu RP oraz przewodniczący stałych delegacji Sejmu i Senatu do Zgromadzenia Parlamentarnego NATO oraz do Zgromadzenia Parlamentarnego Unii zachodnioeuropejskiej W latach 2002-2004 wiceprezydent Zgromadzenia Parlamentarnego NATO. W latach 2001-2005 marszałek Senatu V kadencji. Profesor w Akademii Finansów oraz w Wyższej Szkole Zarządzania i Prawa w Warszawie. Obecnie jest profesorem w Akademii Finansów i Biznesu Vistula, gdzie jest Dyrektorem Instytutu Stosunków Międzynarodowych. Profesor Longin Pastusiak wykładał na uczelniach polskich i zagranicznych. Doctor honoris causa uczelni polskich i zagranicznych. Prof. dr hab. Longin Pastusiak jest autorem ponad 700 publikacji naukowych w tym ponad 80 książek.
Najnowsze książki to m.in.: „Kim jest Barack Obama”, Warszawa 2009; „400 lat stosunków polsko-amerykańskich (1608 -2008)”, Warszawa 2010 w dwóch tomach oraz „Zamachy na prezydentów USA”, Warszawa 2010; „Chicago wczoraj i dziś”, Bydgoszcz – Warszawa 2011 r.; „Polityka i Humor”, Warszawa 2011; „Panie Białego Domu”, Toruń 2012r.; „Prezydent dobrych intencji. Polityka zagraniczna Baracka Obamy”, Warszawa 2015.
